بیمه شخص ثالث و تخلفات رانندگی: آیا بیمه، خلافکاران را گران‌تر بیمه می‌کند؟

طبق ماده ۱۴ قانون بیمه شخص ثالث، اگر حادثه‌ای رخ دهد و پلیس در گزارش خود علت بروز تصادف را انجام تخلفات رانندگی حادثه‌ساز عنوان کند، شرکت بیمه براساس تعهدات بیمه‌نامه، خسارت شخص ثالث را پرداخت می‌کند. سپس، می‌تواند بخشی از مبلغ خسارت پرداخت‌شده را از راننده مقصر بگیرد.

در پاسخ کوتاه به این سوال باید گفت که درصد فرانشیز بیمه شخص ثالث با افزایش تعداد دفعات بروز تصادف حادثه‌ساز افزایش پیدا می‌کند. بنابراین، واضح است که وقوع دومین و سومین تصادف حادثه‌ساز در مدت بیمه‌نامه شخص ثالث مشمول هزینه بیش‌تری می‌‌شود که توسط راننده مقصر باید پرداخت شود.
طبق آمار، قانون خودرو محور شدن بیمه شخص ثالث از سال 1401 به مرحله اجرایی شدن رسیده است. در قانون جدید، درصد تخفیف و فرانشیز بیمه شخص ثالث بر اساس سوابق رانندگی و خسارت مالک خودرو تعیین می‌شود.

چرا درصد فرانشیز رانندگان پرحادثه از بقیه بیش‌تر است؟

قبل از هر چیز باید به معنای کلمه فرانشیز بپردازیم. فرانشیز در بیمه شخص ثالث به معنی قسمتی از مبلغ خسارت است که پرداخت آن بر عهده راننده مقصر است. اما چرا این درصد برای رانندگان پر حادثه بیش‌تر است؟

در ابتدا باید این مسئله را توضیح دهیم که فرانشیز بیمه انواع مختلفی دارد و منظور از فرانشیز درصدی، فرانشیزی است که به صورت درصدی از مبلغ کل بیمه‌نامه شخص ثالث محاسبه می‌شود. بنابراین، هر چه مبلغ بیمه بیش‌تر شود، این درصد نیز افزایش پیدا می‌کند. طبق قانون، در صورت بروز حادثه و وجود گزارش پلیس مبنی بر این که علت تصادف، انجام تخلفات رانندگی حادثه‌ساز از سمت راننده مقصر بوده است، شرکت بیمه باید خسارت شخص ثالث را پرداخت کند. سپس آن شرکت می‌تواند بخشی از این مبلغ را از راننده مقصر بگیرد.

رانندگانی که سابقه تخلفات بالاتری دارند، معمولا در زمان دریافت خسارت با فرانشیز بیشتری مواجه می‌شوند؛ موضوعی که مستقیما به رفتار پرخطر پشت فرمان مرتبط است. از این رو، کنترل منظم وضعیت جرایم ثبت‌شده اهمیت دارد تا از انباشته شدن بدهی یا ایجاد محدودیت‌های بعدی جلوگیری شود. به همین منظور، استفاده از سرویس دریافت خلافی خودرو می‌تواند راهکاری قابل اتکا برای بررسی به‌روز تخلفات و مدیریت صحیح سوابق رانندگی باشد.

کدام تخلفات رانندگی حادثه‌ساز هستند؟

حال می‌خواهیم بدانیم کدام تخلفات رانندگی در دسته تخلفات حادثه‌ساز قرار می‌گیرند؟ بنا بر گفته معاون راهور، 20 تخلف رانندگی باعث وقوع تصادف و گسترش خسارات ناشی از آن می‌شوند. لیستی از کلیه تخلفات رانندگی حادثه‌ساز در جدول زیر آمده است:

در صورت ارتکاب هر یک از این جرایم، علاوه بر پرداخت فرانشیز خسارت بیمه شخص ثالث، برای گواهینامه شما نیز نمره منفی ثبت می‌شود. در مواردی نیز احتمال توقیف خودرو یا گواهینامه نیز وجود دارد. 

شرایط تعیین فرانشیز بر اساس قانون 14 بیمه اجباری شخص ثالث

در این بخش بررسی می‌کنیم که درصد فرانشیز بیمه شخص ثالث چگونه با توجه به سوابق راننده محاسبه می‌شود. شرایط تعیین فرانشیز بیمه شخص ثالث به صورت زیر است:

ستون درصد فرانشیز این جدول به این معنی است که از مبلغ کلی که شرکت بیمه برای بیمه شخص ثالث پرداخت می‌کند، این درصدها باید توسط راننده مقصر حادثه پرداخت شود. همان‌طور که مشخص است با توجه به سابقه تخلفات، این مبلغ در حال افزایش است. 

چرا قانون فرانشیز بیمه شخص ثالث برای رانندگان پر حادثه وضع شده است؟

• این قانون برای برآورده کردن اهداف زیر وضع شده است:
  تشویق رانندگان پرتخلف به رعایت قوانین: رانندگان با انجام تخلفات حادثه‌ساز، موجب بروز خسارات جانی و مالی می‌شوند. طبق قانون، در چنین مواردی راننده متخلف موظف است بخشی از خسارت وارد شده را پرداخت کند. بنابراین، با رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی و تقویت حس مسئولیت‌پذیری، می‌توان از تحمیل هزینه فرانشیز جلوگیری کرد.

• کاهش تخلفات رانندگی: در صورتی که قوانین رانندگی را رعایت کنید و از ارتکاب تخلفات حادثه‌ساز مانند حرکت مارپیچ یا مصرف مواد روان‌گردان اجتناب کنید،احتمال بروز تخلف و حادثه به‌طور چشم‌گیری کاهش پیدا می‌کند. در نتیجه نه‌تنها از جریمه‌های سنگین در امان می‌مانید، بلکه نیازی به پرداخت درصد فرانشیز بیمه نیز نخواهید داشت.

• بررسی منظم سوابق تخلفات و اطلاع از محدودیت‌ها یا نمرات منفی می‌تواند به اصلاح رفتار رانندگی و کاهش ریسک حوادث کمک کند. به همین دلیل، استفاده از سرویس استعلام وضعیت گواهینامه رانندگی اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا با مشاهده آخرین وضعیت گواهینامه، راننده می‌تواند پیش از تشدید تخلفات، در رفتار رانندگی خود بازنگری کرده و از پیامدهای مالی ناشی از افزایش فرانشیز جلوگیری کند.

تاثیر مستقیم سوابق تخلفات و نمره منفی بر بیمه شخص ثالث

همان‌طور که گفتیم تخلفات رانندگی و نمره منفی از سال 1401 بر درصد فرانشیز بیمه شخص ثالث تاثیر مستقیم دارند. طبق این قانون جدید هر راننده یک پروفایل ریسک شخصی دارد که از طریق اتصال به سامانه راهور ایجاد می‌شود. شرکت‌های بیمه نیز موظف به بررسی موارد زیر برای بررسی تاثیر آنها بر بیمه شخص ثالث هستند:

• سابقه تصادفات قبلی

• نمره منفی گواهینامه

• نوع تخلفات ثبت‌شده

بر همین اساس رانندگانی که سابقه تخلفات پرخطر دارند، باید انتظار داشته باشند که در زمان تمدید بیمه شخص ثالث هزینه بیش‌تری برای آنها لحاظ شود.

تاثیر غیر مستقیم سوابق تخلفات و نمره منفی بر بیمه شخص ثالث

علاوه بر تاثیر مستقیم، تخلفات حادثه‌ساز و نمره منفی گواهینامه می‌توانند به طور غیرمستقیم نیز باعث بروز مشکلات زیر نیز شوند:

1- رجوع بیمه‌گر به راننده مقصر پس از پرداخت خسارت

در برخی شرایط، اگر راننده در حالت مستی، مصرف مواد مخدر یا سرعت غیرمجاز باعث بروز تصادف شود، شرکت بیمه ابتدا خسارت را طبق قانون باید به زیان‌دیده پرداخت کند. اما پس از آن بسته به سوابق و نوع تخلفات می‌تواند این مبلغ را از راننده مقصر بگیرد. 

2- افزایش سخت گیری در تمدید بیمه 

برخی شرکت‌های بیمه ممکن است اگر ببینند راننده‌ای طی سال گذشته چندین تخلف پرخطر یا تصادف حادثه‌ساز داشته است، برای تمدید بیمه شخص ثالث شرایط سخت‌تری را در نظر بگیرند. 

3- محرومیت از برخی تخفیف‌ها

کسانی که تخلف پرخطر دارند، ممکن است از تخفیف  وفاداری یا تخفیف ویژه مشتریان خوش‌سابقه محروم شوند.

4- رد درخواست الحاقیه یا تغییرات

شرکت بیمه ممکن است در مواجهه با راننده‌ای که سابقه تخلف حادثه‌ساز دارد، در مواردی مثل:

• درخواست افزایش سقف تعهدات جانی یا مالی

• انتقال تخفیف بیمه‌نامه

• یا حتی تغییر اطلاعات بیمه‌نامه

با سخت‌گیری بیش‌تری برخورد کند یا کلا درخواست را رد کند.

در سامانه خودراکس می‌توانید علاوه بر بیمه شخص ثالث خودرو، استعلام بیمه شخص ثالث موتور را نیز انجام دهید و از وضعیت اعتبار بیمه‌نامه وسیله نقلیه خود به‌صورت دقیق و به‌روز مطلع شوید.

چگونه سوابق تخلفات رانندگی خود را مشاهده و پرداخت کنیم؟

بررسی سوابق و پرداخت جرایم رانندگی به صورت منظم اهمیت زیادی دارد. با پرداخت خلافی خودرو می‌توانید از افزایش آن و همچنین بروز مشکلات بعدی مثل توقیف خودرو جلوگیری کنید. اگر بعد از دریافت خلافی ماشین خود به مغایرتی در لیست جرایم برخورد کردید، می‌توانید با مطالعه مقاله نحوه اعتراض به خلافی خودرو با نحوه اعتراض به این لیست آشنا شوید. 

تاثیر تخفیف عدم خسارت و نرخ بیمه شخص ثالث

تخفیف عدم خسارت یعنی این‌که اگر در یک یا چند سال متوالی، از بیمه شخص ثالث خود استفاده نکرده باشید، در تمدید بعدی بیمه، شرکت بیمه در مبلغ کل به شما تخفیف می‌دهد. تخفیف عدم خسارت به صورت مستقیم روی نرخ نهایی حق بیمه شخص ثالث تاثیر می‌گذارد. یعنی هرچی پله‌های بیش‌تری از تخفیف داشته باشید، هزینه تمدید بیمه‌نامه کمتر می‌شود. 

نتیجه‌گیری، آیا راننده محور بودن درصد فرانشیز بیمه شخص ثالث باعث کاهش تخلفات می‌شود؟

به طور کلی راننده محور بودن فرانشیز، مزیت‌های زیر را با خود به همراه دارد:

1. افزایش حس مسئولیت‌پذیری رانندگان: اگر راننده بداند که هر تخلف یا تصادف ممکن است باعث شود درصدی از خسارت را خودش بپردازد، احتمالا محتاط‌تر رانندگی خواهد کرد.

2. تشویق به رانندگی ایمن: افرادی که تخلف ندارند، نه‌تنها تخفیف می‌گیرند، بلکه از پرداخت فرانشیز هم معاف خواهند بود. این یک سیستم تشویق و تنبیه هوشمندانه است.