جریمه پلکانی سرعت چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

جریمه پلکانی سرعت سیستم است که میزان جریمه را بر اساس شدت تخلف از سرعت مجاز تعیین می‌کند. این سیستم به منظور افزایش ایمنی جاده‌ها طراحی شده و باعث کاهش تصادفات می‌شود. جریمه‌ها بر اساس تفاوت سرعت واقعی خودرو با سرعت مجاز محاسبه می‌شوند و تخلفات شدیدتر جریمه سنگین‌تری خواهند داشت.

جریمه پلکانی سرعت یکی از روش‌های اعمال جریمه برای تخلفات سرعت غیرمجاز است که با هدف افزایش ایمنی جاده‌ها طراحی شده است. این مقاله به بررسی مفهوم، نحوه محاسبه و نکات مرتبط با این نوع جریمه می‌پردازد.

جریمه پلکانی سرعت چیست؟

جریمه پلکانی سرعت سیستمی است که در آن مبلغ جریمه بر اساس میزان تخطی از سرعت مجاز افزایش می‌یابد. برخلاف جریمه‌های ثابت که مبلغ یکسانی برای هر تخلف سرعت دارند، در سیستم پلکانی، هرچه سرعت خودرو بیشتر از حد مجاز باشد، جریمه سنگین‌تری اعمال می‌شود. این روش برای بازدارندگی بیشتر رانندگان از رانندگی با سرعت بالا طراحی شده و در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، به کار می‌رود.
این سیستم معمولاً بر اساس بازه‌های مشخصی از سرعت غیرمجاز عمل می‌کند. برای مثال، اگر سرعت مجاز در جاده‌ای 80 کیلومتر بر ساعت باشد، تخطی تا 10 کیلومتر ممکن است جریمه‌ای سبک داشته باشد، اما تخطی بیش از 30 کیلومتر جریمه‌ای به مراتب سنگین‌تر خواهد داشت.

سرعت غیرمجاز باعث ثبت خلافی می شود. با استعلام جریمه خودرو می توانید از نوع و مبلغ جریمه تخلفات رانندگی خود اطلاع پیدا کنید.

چرا جریمه پلکانی سرعت اعمال می‌شود؟

هدف اصلی جریمه پلکانی سرعت، کاهش خلافی خودرو و حوادث رانندگی ناشی از سرعت غیرمجاز است. سرعت بالا یکی از عوامل اصلی تصادفات مرگبار در جاده‌ها به شمار می‌رود. با افزایش مبلغ جریمه متناسب با شدت تخلف، رانندگان تشویق می‌شوند تا با دقت بیشتری به محدودیت‌های سرعت پایبند باشند.
علاوه بر این، جریمه پلکانی به عنوان ابزاری برای فرهنگ‌سازی رانندگی ایمن عمل می‌کند. این سیستم به رانندگان یادآوری می‌کند که هرچه بیشتر از حد مجاز تخطی کنند، هزینه بیشتری متحمل خواهند شد، چه از نظر مالی و چه از نظر قانونی، مانند ثبت نمره منفی در گواهینامه.

اگر برای بررسی تخلفات رانندگی خود شامل سرعت غیرمجاز، به جزئیات اطلاعات دسترسی ندارید، می توانید تنها با پلاک ماشین و از طریق خلافی خودرو بدون احراز هویت لیست خلافی خودرو خود را استعلام بگیرید.

نحوه محاسبه جریمه پلکانی سرعت

محاسبه جریمه پلکانی سرعت بر اساس بازه‌های مشخصی از تخطی سرعت انجام می‌شود. در ایران، این بازه‌ها معمولاً توسط پلیس راهنمایی و رانندگی تعیین می‌شوند و ممکن است بسته به نوع جاده (شهری، بین‌شهری یا آزادراه) متفاوت باشند.
به طور کلی، مراحل محاسبه به این صورت است:

• تعیین سرعت مجاز: ابتدا سرعت مجاز جاده مشخص می‌شود (مثلاً 80 کیلومتر بر ساعت).

• اندازه‌گیری سرعت خودرو: سرعت واقعی خودرو از طریق دوربین‌های ثبت تخلف یا دستگاه‌های راداری پلیس اندازه‌گیری می‌شود.

• محاسبه اختلاف سرعت: اختلاف بین سرعت خودرو و سرعت مجاز محاسبه می‌شود.

• تطبیق با بازه‌های جریمه: اختلاف سرعت با جدول جریمه پلکانی مقایسه می‌شود تا مبلغ جریمه مشخص شود.

برای مثال، فرض کنید سرعت مجاز جاده 80 کیلومتر بر ساعت باشد:

• تخطی تا 10 کیلومتر (81 تا 90): جریمه پایه، مثلاً 100 هزار تومان.

• تخطی 11 تا 20 کیلومتر (91 تا 100): جریمه متوسط، مثلاً 200 هزار تومان.

• تخطی 21 تا 30 کیلومتر (101 تا 110): جریمه سنگین، مثلاً 300 هزار تومان.

• تخطی بیش از 30 کیلومتر (111 و بالاتر): جریمه حداکثری، مثلاً 500 هزار تومان به علاوه نمره منفی.

این اعداد تنها برای مثال هستند و مبلغ واقعی ممکن است بسته به قوانین جاری متفاوت باشند.

تفاوت جریمه پلکانی با جریمه ثابت

جریمه ثابت صرف‌نظر از میزان تخطی، مبلغ یکسانی دارد. برای مثال، در برخی کشورها، هرگونه تخطی از سرعت مجاز ممکن است جریمه‌ای ثابت مانند 50 دلار داشته باشد. اما جریمه پلکانی به شدت تخلف حساس است و با افزایش سرعت غیرمجاز، مبلغ جریمه به صورت تصاعدی بالا می‌رود.
مزیت جریمه پلکانی این است که رانندگانی که تخلفات خطرناک‌تری (مانند سرعت بسیار بالا) مرتکب می‌شوند، با عواقب جدی‌تری مواجه می‌شوند. این در حالی است که جریمه ثابت ممکن است برای تخلفات جزئی و شدید تفاوت چندانی ایجاد نکند و اثر بازدارندگی کمتری داشته باشد.

تاثیر جریمه پلکانی بر ایمنی جاده‌ها

مطالعات نشان داده‌اند که جریمه‌های پلکانی می‌توانند به کاهش میانگین سرعت خودروها در جاده‌ها کمک کنند. وقتی رانندگان می‌دانند که تخطی بیشتر به معنای جریمه سنگین‌تر است، احتمال رعایت سرعت مجاز افزایش می‌یابد. این امر به ویژه در جاده‌های پرخطر یا مناطقی با ترافیک سنگین اهمیت دارد.
علاوه بر این، جریمه پلکانی می‌تواند به کاهش تصادفات منجر به فوت یا جراحت کمک کند. سرعت بالا زمان واکنش راننده را کاهش می‌دهد و شدت برخورد را افزایش می‌دهد. با کاهش سرعت، این خطرات نیز کمتر می‌شوند.

مراحل استعلام و پرداخت جریمه سرعت

برای اطلاع از جریمه‌های سرعت ثبت‌شده، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:

• استعلام آنلاین: از طریق سامانه‌های دیجیتال با وارد کردن شماره پلاک و کد ملی، می‌توانید لیست تخلفات را مشاهده کنید.

• مراجعه حضوری: دفاتر پلیس +10 امکان استعلام و ارائه دریافت تصویر تخلفات رانندگی خودرو را فراهم می‌کنند.

• اپلیکیشن‌ها و کد USSD: برخی اپلیکیشن‌ها و کدهای دستوری امکان استعلام سریع را ارائه می‌دهند.

پس از استعلام، می‌توانید جریمه را به صورت آنلاین از طریق درگاه‌های بانکی یا به صورت حضوری در بانک‌ها و دفاتر مربوطه پرداخت کنید. توجه داشته باشید که پرداخت به موقع (معمولاً ظرف 60 روز) از دوبرابر شدن جریمه جلوگیری می‌کند.

در مراحل دریافت خلافی خودرو، می توانید از طریق استعلام خلافی خودرو با جزئیات کلیه اطلاعات مربوط به تخلفات را دریافت کنید. 

نکات مهم برای رانندگان در مورد جریمه پلکانی

این نکات شامل موارد زیر می شوند:

• آگاهی از سرعت مجاز: همیشه تابلوهای سرعت مجاز را بررسی کنید، زیرا ممکن است در جاده‌های مختلف متفاوت باشند.

• استفاده از سرعت‌سنج: از صحت عملکرد سرعت‌سنج خودرو مطمئن شوید تا از تخطی ناخواسته جلوگیری کنید.

• اعتراض به جریمه: اگر معتقد هستید جریمه به اشتباه ثبت شده، می‌توانید ظرف 60 روز به مراکز پلیس راهور مراجعه و اعتراض کنید.

• بررسی دوره‌ای خلافی: برای جلوگیری از انباشت جریمه‌ها، به طور منظم خلافی خودرو را چک کنید.

• رانندگی ایمن: رعایت سرعت مجاز نه تنها جریمه را کاهش می‌دهد، بلکه ایمنی شما و دیگران را تضمین می‌کند.

قوانین و مقررات مرتبط با جریمه سرعت

• در ایران، قوانین مربوط به جریمه سرعت تحت ماده 5 قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی مصوب 1389 تنظیم می‌شوند. بر اساس این قانون:
  جریمه‌های سرعت غیرمجاز به صورت نقدی اعمال می‌شوند.

• در صورت عدم پرداخت ظرف 60 روز، مبلغ جریمه دوبرابر می‌شود.

• تخلفات شدید ممکن است به توقیف خودرو یا ضبط گواهینامه منجر شوند.
  همچنین، پلیس راهور می‌تواند با استفاده از دوربین‌های هوشمند، تخلفات را به صورت خودکار ثبت کند. این دوربین‌ها اطلاعات دقیقی از جمله زمان، مکان و تصویر تخلف را ذخیره می‌کنند. می توانید در صورت نیاز و مشاهده مغایرت در تخلفات، از طریق خلافی خودرو با عکس دوربین تصویر ثبت شده و مکان و زمان دقیق تخلف را نیز استعلام بگیرید. 

• نتیجه‌ گیری

• جریمه پلکانی سرعت ابزاری موثر برای کاهش تخلفات سرعت و افزایش ایمنی جاده‌ها است. با آگاهی از نحوه محاسبه و رعایت سرعت مجاز، می‌توانید از هزینه‌های مالی و قانونی جلوگیری کنید. برای استعلام و مدیریت آسان جریمه‌ها، می‌توانید از سامانه یکپارچه خدمات خودراکس استفاده کنید که خدمات متنوعی را در اختیارتان قرار می‌دهد.